Vì sao nguy cơ đột quỵ ở người trẻ tăng cao?

Đột quỵ là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ hai trên toàn cầu và được công nhận là nguyên nhân hàng đầu gây ra tình trạng khuyết tật về thể chất và nhận thức lâu dài ở người lớn. Thực tế cho thấy nguy cơ đột quỵ ở người trẻ đang có xu hướng gia tăng nhanh chóng. Vậy đâu là nguyên nhân của tình trạng này? Bài viết sau đây từ LABPROCON sẽ phân tích nguyên nhân và dấu hiệu đột quỵ ở người trẻ.

Đột quỵ là gì?

Đột quỵ (tai biến mạch máu não) là tình trạng não bộ bị tổn thương nghiêm trọng do việc cung cấp máu đến một vùng não bị gián đoạn hoặc giảm sút. Nguyên nhân là do mạch máu não bị tắc nghẽn (đột quỵ nhồi máu não) hoặc bị vỡ (đột quỵ xuất huyết não), khiến các tế bào não bị thiếu oxy và dưỡng chất, làm tế bào chết nhanh chóng.

Có 2 loại đột quỵ chính:

• Đột quỵ nhồi máu não: Chiếm khoảng 85% các ca đột quỵ, xảy ra khi động mạch não bị tắc một phần hoặc hoàn toàn, khiến lượng máu cung cấp lên não giảm đột ngột.

• Đột quỵ xuất huyết não: Ít gặp hơn (khoảng 15%), xảy ra khi mạch máu não bị vỡ và máu chảy vào mô não, gây tổn thương và giết chết các tế bào não.

Theo Bộ Y Tế, hằng năm Việt Nam có khoảng 200.000 trường hợp bị đột quỵ, trong đó: 

• 10-20% bệnh nhân tử vong

• 10-13% bệnh nhân tàn phế, nằm liệt giường

• 12% bệnh nhân hồi phục một phần

• 25% bệnh nhân có thể độc lập đi lại

Sau đột quỵ, bệnh nhân thường gặp nhiều khó khăn khi trở lại cuộc sống trước kia. Những ảnh hưởng về kinh tế, chi phí thuốc, điều trị, hồi phục,… khiến bệnh nhân và người nhà phải gánh chịu nhiều áp lực.

Bệnh nhân bị đột quỵ khó hòa nhập trở lại với cuộc sống

Đột quỵ gia tăng ở người trẻ - nguyên nhân do đâu?

Tiến sĩ Marc Lazzaro, bác sĩ thần kinh tại Bệnh viện Froedtert cho biết: "Một quan niệm sai lầm phổ biến cho rằng đột quỵ là căn bệnh chỉ ảnh hưởng đến những người trên 55 tuổi. Sự thật là mọi người ở mọi lứa tuổi đều có thể bị đột quỵ".

Theo Tổ chức Đột quỵ Hoa Kỳ, năm 2019, số lượng bệnh nhân trẻ tuổi đột quỵ tăng hơn 44% trong 10 năm gần đây. Khoảng 15% bệnh nhân đột quỵ mỗi năm có độ tuổi từ 18 - 50. Tại Việt Nam, tỷ lệ đột quỵ ở người trẻ tuổi cũng có xu hướng tăng, trung bình khoảng 2% mỗi năm.

Theo bác sĩ Phạm Văn Cường – Khoa Can thiệp mạch thần kinh (Bệnh viện TWQĐ 108) nguyên nhân đột quỵ, nhất là đối với người trẻ thường do:

Chế độ ăn uống không lành mạnh

Thực phẩm giàu chất béo không lành mạnh như đồ ăn nhanh, nội tạng động vật, đồ ngọt nhiều đường,… có nguy cơ làm tăng lipid máu. Đồng thời, các tác nhân này sẽ bám vào thành mạch máu và dễ gây tắc nghẽn. Những thực phẩm trên cũng là món ăn ưa thích của thanh thiếu niên hiện nay và đây là nguyên nhân chính gây ra chứng đột quỵ ở thanh thiếu niên, người trẻ.

Bóc tách động mạch cảnh

Nguyên nhân phổ biến nhất gây đột quỵ ở người trẻ là chấn thương động mạch ở cổ được gọi là bóc tách động mạch cảnh. Bóc tách động mạch cảnh là do một số dạng chấn thương, như tai nạn xe hơi, tai nạn trượt tuyết hoặc một số bài tập tác động cột sống cổ. Tiến sĩ Lazzaro cho biết: “Những người trẻ tuổi dễ bị phình động mạch hơn vì họ năng động hơn và có nhiều khả năng tham gia các hoạt động có tác động mạnh, chẳng hạn như thể thao đối kháng”.

Đau nửa đầu (Migraine)

Đau nửa đầu có mối liên hệ với cả đột quỵ do thiếu máu cục bộ và xuất huyết ở những người trưởng thành trẻ tuổi. Triệu chứng này làm cho bệnh nhân dễ bị rối loạn chức năng nội mô, đồng thời tăng hoạt hóa và kết tập tiểu cầu, dẫn đến việc kích hoạt các cơ chế chính gây ra xơ vữa động mạch và làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu máu não cục bộ. Một nghiên cứu tổng hợp đã chỉ ra rằng đau nửa đầu liên quan đến nguy cơ đột quỵ do thiếu máu cục bộ cao gấp đôi. 

Làm việc quá sức

Trong môi trường sống hiện đại, giới trẻ thường bị căng thẳng, áp lực công việc dẫn đến huyết áp tăng cao, cơ tim co bóp mạnh. Khi lưu lượng máu lên não tăng đột ngột sẽ có nguy cơ hình thành cục máu đông, làm tắc nghẽn mạch máu trong não hoặc xuất huyết não.

Hút thuốc lá thường xuyên

Bạn có biết trong mỗi điếu thuốc lá chứa hơn 7000 chất độc hại, các chất này vào máu, từ đó gây phá hủy các tế bào trong cơ thể, làm tăng khả năng xơ vữa động mạch và tổn thương mạch máu não.

Phụ nữ dùng thuốc tránh thai kéo dài, nạo hút thai, phụ nữ sau sinh,... dẫn tới nguy cơ tăng đông máu và gây tắc tĩnh mạch não

Một nghiên cứu của Đan Mạch bao gồm 1.626.158 phụ nữ cho thấy nguy cơ huyết khối tăng lên gấp 0,9 đến 1,7 lần đối với thuốc tránh thai đường uống có chứa ethinyl estradiol với liều 20 μg và gấp 1,3 đến 2,3 lần đối với thuốc tránh thai có chứa ethinyl estradiol với liều 30–40 μg. Ngoài ra, thuốc tránh thai (COCP) thông qua việc gây tăng huyết áp, có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ xuất huyết.

Đột quỵ đang ngày càng trẻ hóa

Dấu hiệu người trẻ có nguy cơ đột quỵ

Quy tắc nhận biết nguy cơ đột quỵ BE FAST (tiền thân là FAST) là cụm từ viết tắt được hội tim mạch Mỹ (AHA) đưa ra:

• B (BALANCE): Triệu chứng bệnh nhân đột ngột mất thăng bằng, chóng mặt, đau đầu dữ dội và mất khả năng phối hợp vận động

• E (EYESIGHT): Bệnh nhân bị mờ mắt (giảm thị lực) hoặc mất hoàn toàn thị lực

• F (FACE): Biểu hiện dị dạng trên gương mặt bệnh nhân, bệnh nhân có thể bị liệt, méo miệng, nhân trung (đoạn nối giữa điểm dưới mũi đến môi trên) bị lệch, thể hiện rõ nhất khi cười

• A (ARM): Bệnh nhân khó cử động hoặc không thể cử động tay chân, tê liệt 1 bên cơ thể

• S (SPEECH): Bệnh nhân khó nói chuyện, phát âm không rõ, nói dính chữ, nói ngọng bất thường

• T (TIME): Thời gian là yếu tố cực kỳ quan trọng để cứu chữa. Khi các triệu chứng trên xuất hiện đột ngột, hãy nhanh chóng liên hệ 115 hoặc đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất để cấp cứu

Lời khuyên của chuyên gia về cách phòng tránh đột quỵ ở người trẻ

Dưới đây là phương pháp phòng tránh đột quỵ:

• Xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý: Ưu tiên thực phẩm giàu dinh dưỡng như rau củ quả tươi, các loại đậu, ngũ cốc nguyên hạt, cá béo và hạn chế tối đa thịt đỏ, thực phẩm chế biến sẵn, đồ chiên xào, thức ăn nhanh, đồ ngọt, thức uống có ga. Bên cạnh đó, uống đủ nước, đặc biệt là nước lọc và nước ép trái cây tươi cũng rất quan trọng cho cơ thể.

• Tập thể dục hàng ngày: Hãy dành ít nhất 30 phút mỗi ngày, tối thiểu 5 ngày/tuần cho các hoạt động như đi bộ nhanh, chạy bộ, bơi lội, đạp xe, yoga,... Việc tập luyện giúp tăng cường tuần hoàn máu, cải thiện sức khỏe tim mạch, từ đó giảm nguy cơ đột quỵ.

• Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân, béo phì là tác nhân gây ra nhiều bệnh lý nguy hiểm, trong đó có đột quỵ. Nếu bạn đang thừa cân, hãy lên kế hoạch giảm cân an toàn và hiệu quả.

• Hạn chế căng thẳng: Do đó, bạn cần tìm cách giải tỏa căng thẳng như tập yoga, thiền, nghe nhạc, đọc sách,... Bên cạnh đó, hãy ngủ đủ 7-8 tiếng để cơ thể được phục hồi.

• Loại bỏ các thói quen xấu: Ngưng hút thuốc lá, uống rượu bia và sử dụng các chất kích thích sẽ hạn chế gây hại cho sức khỏe tổng thể và nội tạng như tim, mạch máu, não,...

• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Việc khám sức khỏe giúp phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ và có biện pháp can thiệp kịp thời. Đặc biệt, nếu bạn đang mắc các bệnh lý như tiểu đường, tim mạch, huyết áp cao,... cần tuân thủ điều trị của bác sĩ để kiểm soát bệnh tốt nhất. 

Tập luyện thể thao giúp giảm nguy cơ đột quỵ

Nguy cơ đột quỵ hoàn toàn có thể phòng tránh được bằng cách thay đổi tư duy và lối sống cá nhân. Hãy cùng LABPROCON chăm sóc sức khỏe ngay hôm nay để sống vui - khỏe - có ích bạn nhé!

Công ty TNHH Tư vấn giải pháp Phòng xét nghiệm LABPROCON 

"Đổi mới sáng tạo - Chuẩn mực trong từng kết quả”

Địa chỉ: 177F Lũy Bán Bích, phường Hiệp Tân, quận Tân Phú, TP.HCM

Hotline: 0915.595.459 - 0975.050.587

Email: contact@labprocon.vn

Facebook: https://www.facebook.com/xetnghiemLabprocon/

Website: https://labprocon.vn/

LABPROCON luôn đồng hành và sẵn sàng hỗ trợ Quý Khách!